Psychoterapia online – co to jest i jak działa?

Psychoterapia online to forma terapii, w której psycholog lub psychoterapeuta prowadzi sesje za pośrednictwem internetu, zamiast w tradycyjnym gabinecie. W praktyce oznacza to, że spotkania online odbywają się poprzez wideorozmowy (np. przy użyciu aplikacji takich jak Skype, Zoom czy Google Meet) lub rozmowy telefoniczne w czasie rzeczywistym. Terapia online działa bardzo podobnie jak klasyczne spotkania z terapeutą twarzą w twarz: pacjent i specjalista łączą się o ustalonej porze i rozmawiają ze sobą na żywo, omawiając trudności pacjenta, jego emocje i myśli. Taka forma terapii opiera się na tych samych zasadach, co terapia w gabinecie – ważne jest zbudowanie relacji opartej na zaufaniu, empatii i poufności. Różnica polega głównie na tym, że kontakt przebiega przez ekran komputera lub telefonu.

Psychoterapia online może przybierać różne formy dostosowane do potrzeb. Najczęściej są to indywidualne sesje terapeutyczne z psychologiem, ale możliwa jest także terapia grupowa czy udział członków rodziny – które odbywają się w formie zdalnej. Dzięki nowoczesnym rozwiązaniom technologicznym terapia prowadzona online umożliwia nawet pracę z parami lub całymi rodzinami, choć wymaga to nieco innego przygotowania. Ciągły rozwój nowe technologie i platform internetowych sprawia, że psychoterapia online ma coraz mniej ograniczeń i może być prowadzona w różnorodny sposób. Przykładowo, terapeuta i pacjent mogą komunikować się nie tylko głosowo, ale też korzystać z czatu tekstowego, maili czy interaktywnych narzędzi podczas spotkania online – proces terapeutyczny jest dzięki temu elastyczny i dostosowany do preferencji obu stron.

Warto podkreślić, że psychoterapia online zazwyczaj przebiega zgodnie z ustalonym planem i strukturą, tak samo skuteczna jak terapia tradycyjna. Na początku często odbywa się konsultacja psychologiczna – wstępne spotkanie, podczas którego psycholog zbiera informacje o problemach i potrzebach pacjenta oraz wyjaśnia zasady współpracy. Taka konsultacja służy ocenie, czy terapia online będzie odpowiednia dla danej osoby. Następnie, jeśli uczestnik decyduje się kontynuować, ustalane są regularne spotkania (np. raz w tygodniu) o dogodnych porach. Pacjent uczestniczy w terapii z dowolnego miejsca, najczęściej z zacisza we własnym domu, co dla wielu osób zapewnia większy komfort. Psycholog zobowiązuje się do zachowania poufności – tak samo jak w gabinecie – a rozmowy odbywają się w poczuciu bezpieczeństwa i z poszanowaniem prywatności pacjenta.

Czy psycholog online ma sens? Czy psychoterapia online jest skuteczna?

Wiele osób, które nigdy nie korzystały z konsultacji, zastanawia się: jaka jest skuteczność terapii przez internet? Innymi słowy, czy rozmowa z terapeutą przez internet może być tak samo pomocna jak tradycyjna wizyta? To naturalne, że pojawiają się wątpliwości związane z nową formą kontaktu. Okazuje się jednak, że psycholog on-line jak najbardziej ma sens – badania naukowe potwierdzają, że psychoterapia online jest efektywną metodą pomocy. Według specjalistów, pod względem skuteczności psychoterapia online nie ustępuje tradycyjnym metodom leczenia​. Mówiąc wprost: skuteczność terapii online jest taka sama jak terapii prowadzona bezpośrednio w gabinecie.

Rzeczywiście, badania na przestrzeni ostatnich lat wykazały, że terapia przez internet jest równie skuteczna jak spotkania twarzą w twarz​. Dobrze poprowadzona terapia przez internet może przynieść takie same korzyści jak spotkania w gabinecie.

Warto zaznaczyć, że skuteczność terapii – niezależnie od formy – zależy od wielu czynników, takich jak zaangażowanie uczestnika, doświadczenie terapeuty, regularność sesji czy siła sojuszu terapeutycznego. Te elementy w terapii online odgrywają równie ważną rolę jak w kontakcie osobistym. Proces terapeutyczny realizowany przez internet wciąż opiera się na zaufaniu, empatii i współpracy. Badania dowodzą, że relacja i więź z terapeutą budowana zdalnie może być tak samo głęboka i wspierająca jak podczas spotkań twarzą w twarz​. Ważne jest, by zarówno uczestnik terapii, jak i psycholog traktowali terapię przez internet z taką samą powagą jak tradycyjną – wtedy jej efekty nie powinny być gorsze.

Skuteczność terapii przez kamerę w procesie leczenia pacjentów jest wysoka. Psycholog online to pełnoprawny specjalista, najczęściej ten sam, który przyjmuje stacjonarnie, tylko oferujący swoje usługi również w formie zdalnej. Jeśli więc zastanawiasz się, czy psychoterapia przez internet jest skuteczna, odpowiedź brzmi: tak, w ogromnej większości przypadków terapia prowadzona online jest tak samo skuteczna jak tradycyjna terapia w gabinecie. Potwierdzają to zarówno badania naukowe, jak i doświadczenia pacjentów korzystających z takiej formy pomocy.

Wady i zalety psychoterapii online

Jak każda metoda, terapia przez internet ma swoje plusy i minusy. Dla jednych osób będzie to idealne rozwiązanie, dla innych – forma obarczona pewnymi niedogodnościami. Poniżej przedstawiamy najważniejsze zalety psychoterapii online oraz potencjalne wady.

Zalety psychoterapii online

• Łatwy dostęp z każdego miejsca na świecie. Niewątpliwie największą zaletą jest dostępność. Terapia online umożliwia skorzystanie z pomocy psychologicznej osobom niezależnie od ich lokalizacji. W praktyce oznacza to, że uczestnik terapii może połączyć się z terapeutą z każdego miejsca – z domu, z innego miasta, a nawet z zagranicy. To szczególnie ważne dla osób z mniejszych miejscowości, gdzie brakuje specjalistów. Dzięki terapii przez internet możliwość skorzystania z pomocy mają też pacjenci, którzy z powodu choroby lub niepełnosprawności nie mogą osobiście przyjechać na sesje.
• Oszczędność czasu i wygoda. Brak konieczności dojazdu do gabinetu to optymalizacja czasu i często mniejszy stres. Pacjenci korzystający z terapii online podkreślają, że nie muszą stać w korkach ani siedzieć w poczekalni – mogą od razu połączyć się z psychologiem, co daje realne zaoszczędzenie czasu. Dodatkowo sesje można łatwiej wpasować w napięty grafik dnia. Ta elastyczność terminów jest szczególnie ważne dla osób zapracowanych lub mających nieregularne godziny pracy.
• Komfort własnego domu. Wielu osobom łatwiej jest otworzyć się i rozmawiać o trudnych sprawach w znajomym otoczeniu. Terapia online pozwala uczestniczyć w sesji w zaciszu swojego domu, we własnym fotelu, z ulubionym kubkiem herbaty pod ręką. Taka atmosfera sprzyja poczuciu komfortu i bezpieczeństwa, co może ułatwić szczerość i poczucie bezpieczeństwa podczas rozmowy. Niektóre osoby czują większe bezpieczeństwo i intymności, rozmawiając z psychologiem z miejsca, które dobrze znają, co bywa pomocne zwłaszcza przy omawianiu wrażliwych tematów.
• Większa anonimowość i prywatność. Psychoterapia online zapewnia też względną anonimowość – nikt nie zobaczy nas w poczekalni u psychologa ani nie spotkamy przypadkowo znajomego pod gabinetem. Dla osób obawiających się stygmatyzacji czy oceny społecznej to duża ulga. Ponadto wszystkie dane i rozmowy są chronione – profesjonalne platformy do terapii dbają o szyfrowanie połączeń i poufność. Pacjent może mieć pewność, że treść sesji pozostaje między nim a terapeutą. W efekcie anonimowość i prywatność w terapii przez internet stoją na wysokim poziomie i często uczestnik ma większą kontrolę nad swoim otoczeniem niż w gabinecie (może np. sam zadbać, by nikt nie przeszkadzał mu w domu).
• Dostęp do szerszej oferty specjalistów. Dzięki internetowi uczestnik terapii nie jest ograniczony do psychologów w swojej okolicy. Taka terapia daje łatwy dostęp do psychologów z całego kraju, a nawet specjalistów polskojęzycznych za granicą. Możesz wybierać psychologa online o określonej specjalizacji, który najlepiej odpowiada Twoim problemom, bez względu na to, gdzie pracuje na co dzień. To ogromna zaleta zwłaszcza dla osób szukających pomocy w wąskiej dziedzinie (np. terapia traumy, terapia dla młodzieży, terapii rodzinnej itp.) – forma zdalna umożliwia skorzystanie z usług eksperta, do którego inaczej nie byłoby dostępu.

Wady psychoterapii online

• Brak bezpośredniego kontaktu. Podstawowym ograniczeniem jest brak kontaktu z terapeutą. Dla niektórych pacjentów taki kontakt fizyczny, przebywanie w jednym pomieszczeniu z drugą osobą daje dodatkowe poczucie więzi i wsparcia. W terapii online tę bliskość trzeba zbudować inaczej – poprzez ekran. Brak bezpośredniego kontaktu może też utrudniać odczytywanie pewnych sygnałów niewerbalnych (mowy ciała, drobnych gestów) lub zauważanie np. tików nerwowych. Chociaż kamera przekazuje mimikę i ton głosu, to jednak interakcja nie jest dokładnie taka sama jak twarzą w twarz. Dla niektórych osób może to być wada, zwłaszcza na początku, zanim przyzwyczają się do tej formy komunikacji.
• Problemy techniczne i czynniki rozpraszające. Inną potencjalną trudnością są kwestie techniczne. Słabe łącze internetowe, zakłócenia audio/wideo czy nagłe zerwanie połączenia mogą przerwać sesję i wybić z rytmu rozmowy. Choć obecnie technologie są coraz lepsze, istnieją sytuacje, gdy jakość obrazu lub dźwięku utrudnia komunikację. Ważne jest wtedy szybkie rozwiązanie problemu (np. przejście na telefon). Ponadto terapia w domu oznacza, że otoczenie nie zawsze jest idealnie wyciszone – mogą pojawić się czynniki rozpraszające jak hałas za oknem, domownicy wchodzący do pokoju czy dźwięk telefonu. Pacjenci muszą sami zadbać o spokojne miejsce do rozmowy, co nie zawsze bywa łatwe. W gabinecie terapeutycznym warunki są z góry przygotowane pod kątem dyskrecji i koncentracji, a w domu trzeba je sobie stworzyć samodzielnie.
• Wymóg podstawowych umiejętności technicznych. Choć większość z nas swobodnie korzysta z smartfona czy komputera, dla części osób (zwłaszcza starszych) obsługa wideokonferencji może być początkowo barierą. Trzeba mieć urządzenie z kamerą, zainstalowaną aplikację, umieć kliknąć w link, sprawdzić ustawienia mikrofonu itp. Te bariery techniczne na ogół są do pokonania przy odrobinie pomocy (często psycholog lub pomoc techniczna instruują, jak przygotować sprzęt), niemniej mogą powodować pewien stres przed pierwszą sesją. Na szczęście jednorazowe skonfigurowanie urządzenia zwykle rozwiązuje problem i kolejne spotkania przebiegają już sprawnie.
• Ryzyko mniejszej powagi lub zaangażowania. Niektóre osoby mogą na początku traktować terapię online mniej zobowiązująco – skoro odbywa się w domu, to łatwiej ją odwołać lub przełożyć, jeśli pojawią się inne zajęcia. Może pojawić się pokusa, by podczas sesji robić coś dodatkowego (np. zerkać na telefon, siedzieć w półleżącej pozycji itp.), co mogłoby nie zdarzyć się w gabinecie. Taki brak bezpośredniego kontaktu i formalnej atmosfery może u niektórych pacjentów obniżać dyscyplinę. Ważna jest więc świadomość, że terapia przez internet wymaga takiego samego zaangażowania jak tradycyjna – należy być punktualnym, skupionym i szanować czas terapeuty. Jeśli pacjent podejdzie do sesji w domu z należytą uwagą, te potencjalne wady można zminimalizować.
• Nie dla każdego przypadku. Choć psychoterapia online sprawdza się w bardzo wielu sytuacjach, istnieją sytuacje, w których może być mniej optymalna. Przykładowo, osoby z poważnymi zaburzeniami psychotycznymi, głębokimi kryzysami psychologicznymi czy aktywnymi myślami samobójczymi mogą wymagać bardziej bezpośredniego nadzoru i interwencji. W sytuacjach zagrożenia życia (np. ciężka depresja z wysokim ryzykiem samobójstwa) terapeuta może zalecić spotkania w gabinecie lub dodatkowe wsparcie psychiatryczne, aby zapewnić pacjentowi bezpieczeństwo. To nie tyle wada samej terapii online, co raczej kwestia dopasowania trybu pomocy do stanu pacjenta – tradycyjnej terapii w pewnych kryzysowych przypadkach nic nie zastąpi. Na szczęście takich sytuacji jest niewiele, a badania wskazują, że nie ma konkretnych zaburzeń, w których terapia online byłaby jednoznacznie przeciwwskazana czy szkodliwa​. Mimo to, każdy przypadek trzeba rozważyć indywidualnie.

Dla kogo jest terapia online i komu może pomóc?

Dla kogo psychoterapia online będzie dobrym rozwiązaniem? W zasadzie dla większości osób korzystających z pomocy psychologicznej. Terapia online może pomóc przy różnych trudnościach i zaburzeniach – od depresji i zaburzenia lękowe, przez problemy rodzinne, po kwestie rozwojowe. Badania naukowe potwierdzają, że terapia zdalna jest skuteczna w leczeniu szerokiego spektrum problemów zdrowia psychicznego, m.in. depresji, zaburzeń lękowych (np. fobii, napadów paniki), zaburzenia osobowości typu borderline, a nawet PTSD (zespół stresu pourazowego). Oznacza to, że psychoterapia może realnie pomóc osoby zmagające się z różnymi dolegliwościami emocjonalnymi i psychicznymi, tak samo jak terapia tradycyjna.

Terapia przez internet jest szczególnie dobrym rozwiązaniem dla osób, które z różnych względów mają utrudniony dostęp do stacjonarnego gabinetu. Przede wszystkim skorzystają z niej pacjenci mieszkający daleko od większych miast, w mniejszych miejscowościach, gdzie trudno o doświadczonego psychologa, czy osoby pracujące za granicą. Zamiast jechać wiele kilometrów, mogą oni połączyć się z terapeutą przez internet i otrzymać potrzebne wsparcia psychologicznego na odległość. Osoby niepełnosprawne ruchowo lub przewlekle chore, które mają kłopot z wychodzeniem z domu, dzięki terapii online zyskują dostęp do profesjonalnej pomocy bez barier architektonicznych. Podobnie osoby doświadczające stanów lękowych związanych z podróżowaniem (np. agorafobia) lub osoby zmagające się z silną fobią społeczną mogą łatwiej zacząć terapię we własnym mieszkaniu – co bywa dla nich mniej stresujące niż wizyta w obcym miejscu.

Terapia przez komputer bywa też wybawieniem dla osób bardzo zajętych. Jeśli ktoś pracuje do późna, często wyjeżdża służbowo albo ma małe dzieci i trudności z organizacją opieki – sesje przez internet pozwalają zaoszczędzić czas i dopasować spotkania do grafiku. Wystarczy przerwa na komputer w ciągu dnia lub wieczorne spotkanie, gdy dzieci już śpią. Dla takich osób elastyczność, jaką daje zdalna terapii, jest szczególnie ważne.

Psychoterapia przez komputer czy telefon jest dla wszystkich tych, którym odpowiada taka forma kontaktu lub którzy nie mają łatwego dostępu do gabinetu. Mogą z niej korzystać zarówno młode mamy (np. w połogu, kiedy trudno wyjść z domu), studenci za granicą pragnący porozmawiać po polsku z terapeutą, jak i seniorzy (wbrew pozorom wielu seniorów z powodzeniem korzysta z teleporad). Osoby zmagające się z myślami samobójczymi czy będące w ostrym kryzysie również mogą szukać wsparcia przez internet – jednak w ich przypadku kluczowe jest zapewnienie, by w razie pogorszenia stanu szybko uzyskali pomoc (np. terapeuta online może zalecić konsultację psychiatryczną lub wezwać pomoc, jeśli uczestnik terapii ujawnia bezpośrednie zagrożenie życia). Generalnie jednak nie ma sztywnej reguły, kto może, a kto nie powinien korzystać z terapii zdalnej. Decyzję zawsze podejmuje psycholog wspólnie z pacjentem, uwzględniając potrzeb i jego sytuację. Ważne jest, by terapii online czy stacjonarna była dobrana indywidualnie i służyła skutecznemu wsparciu.

Psychoterapia online a stacjonarna – porównanie

Wiele osób pyta, czym różni się psychoterapia online od tej prowadzonej w tradycyjnym gabinecie. Najkrótsza odpowiedź brzmi: różni się głównie kanałem komunikacji, bo procesie terapii cel i metody pozostają podobne. Zarówno terapia online, jak i stacjonarna twarzą w twarz opiera się na szczerej rozmowie z psychologiem oraz na sprawdzonych technikach psychologicznych dopasowanych do problemów pacjenta. Obie strony pracują wspólnie nad zrozumieniem trudności i wprowadzeniem pozytywnych zmian. Obie formy zapewniają też bezpieczną, poufną przestrzeń do wyrażania emocji i myśli. W tym sensie psychoterapia online i stacjonarna mają więcej podobieństw niż różnic.

Oczywiście, są pewne różnice praktyczne. W terapii stacjonarnej osoba poszukująca pomocy przychodzi do gabinetu terapeutycznego, często urządzonego tak, by sprzyjał skupieniu (wygodne fotele, wyciszone pomieszczenie). W terapii online uczestnik terapii musi sam zadbać o odpowiednie warunki otoczenia w domu. Pewną różnicą jest też wspomniany wcześniej brak kontaktu fizycznego – dla niektórych to minus, dla innych wręcz plus (np. osoby wstydliwe czują się swobodniej, gdy nie siedzą z terapeutą w jednym pokoju). W formie stacjonarnej łatwiej dostrzec pełną mowę ciała pacjenta, podczas gdy w formie online terapeuta widzi głównie twarz i słyszy głos. Mimo to, większość komunikatów i tak przekazujemy werbalnie i przez mimikę, więc terapeuta online zwykle otrzymuje wystarczająco dużo informacji.

Kolejna różnica to kwestie logistyczne: terapia stacjonarna wymaga dojazdu, często wcześniejszego umówienia terminu z większym wyprzedzeniem. Terapia online bywa pod tym względem bardziej elastyczna – łatwiej zmienić godzinę sesji, a nawet spotkania mogą odbyć się częściej, jeśli obie strony dysponują czasem (np. krótsze, ale częstsze sesje w intensywnym okresie). Z drugiej strony, niektórzy lubią rytuał związany z terapią stacjonarną – wyjście z domu, chwilę na dojazd, mentalne przygotowanie się do rozmowy. W domu trudniej o taki rytuał i wyodrębnienie czasu „tylko na terapię”, zwłaszcza gdy tuż po sesji wracamy do codziennych zajęć.

Psycholog online i psycholog przyjmujący twarzą w twarz nie różnią się kompetencjami – to ci sami specjaliści, często oferujący obie formy. Ważne, aby w każdym przypadku upewnić się, że mamy do czynienia z wykwalifikowaną osobą. Niezależnie od formy, konsultacja powinna być prowadzona przez dyplomowanego psychologa lub psychoterapeutę z odpowiednim doświadczeniem. Tu warto zaznaczyć, że w internecie można natknąć się na samozwańczych „coachów” bez kwalifikacji – dlatego wybierając specjalistę online, warto sprawdzić jego uprawnienia, wykształcenie i opinie innych klientów. To samo dotyczy zresztą terapeutów stacjonarnych.

Czy konsultacja psychologiczna online może mieć negatywny wpływ?

Pojawia się czasem obawa, czy konsultacja psychologiczna lub terapia zdalna mogą wręcz zaszkodzić pacjentowi. Istnieje przekonanie, że przez kamerę trudniej wychwycić pewne sygnały i w razie czego odpowiednio zareagować. Jednak obecna wiedza i badania uspokajają te lęki. Liczne badania i opinie ekspertów wskazują jasno: psychoterapia online nie jest szkodliwa, a poprawnie prowadzona daje takie same korzyści jak tradycyjna. Nie wykazano, by terapia przez internet wywoływała negatywne skutki uboczne dla psychiki. Innymi słowy, sama forma online nie powoduje pogorszenia stanu – dużo ważniejsze jest to, jak terapia jest prowadzona, a nie gdzie.

Oczywiście, istnieją sytuacje, gdy terapia online może być niewystarczająca sama w sobie, ale mówimy tu o kwestiach organizacyjnych, a nie o negatywnym wpływie. Na przykład, jeżeli uczestnik terapii ma bardzo nasilone kryzysy czy zachowania agresywne wobec siebie, terapeuta może zdecydować o skierowaniu go do szpitala lub na terapię dzienną – ale to dlatego, że potrzeba intensywniejszej opieki, a nie dlatego, że terapia online by zaszkodziła. Sama konsultacja psychologiczna online może być pierwszym krokiem do uzyskania pomocy i już na tym etapie doświadczony specjalista oceni, jaka forma leczenia będzie najbezpieczniejsza.

Warto też pamiętać, że psychoterapeuci praktykujący online są szkoleni, jak reagować w sytuacjach nagłych. Przed rozpoczęciem terapii ustalane są procedury bezpieczeństwa – np. pacjent podaje kontakt do osoby bliskiej lub zgodę na wezwanie lokalnych służb w razie zagrożenia życia. Dzięki temu nawet jeśli podczas sesji online pacjent ujawni bardzo niepokojące objawy (np. myśli samobójcze z konkretnym planem), terapeuta może podjąć działania, by zapewnić mu pomoc natychmiastową. Tego typu sytuacje zdarzają się jednak rzadko, a większość ludzi korzystających z terapii online odczuwa poprawę, a nie pogorszenie.

Niektórzy obawiają się też o bezpieczeństwo i komfort emocjonalny – czy ekran komputera nie będzie ich blokował. Tu znów praktyka pokazuje, że po jednej czy dwóch sesjach początkowy dyskomfort mija. Uczestnik terapii oswaja się z formą online i zwykle czuje się swobodniej. Dla wielu osób już sama świadomość, że mogą rozmawiać z własnego pokoju, zwiększa poczucie kontroli i relaksu. Ważne jest szczere komunikowanie terapeucie swoich odczuć – jeśli coś w formie online nam przeszkadza lub budzi niepokój, warto o tym porozmawiać. Psycholog pomoże rozwiać obawy lub wspólnie znajdziecie rozwiązanie, co przełoży się na jej skuteczność.

Bariery psychiczne i techniczne przed skorzystaniem z psychoterapii online

Mimo licznych zalet, wiele osób początkowo powstrzymuje się przed terapią online z powodu różnych barier. Jedną z nich są bariery psychiczne – nowe rzeczy budzą naturalny opór. Niektóre osoby myślą: „to nie to samo, co rozmowa na żywo” albo „czy przez internet terapeuta mnie zrozumie?”. Pojawia się wiele wątpliwości: dotyczą one bezpieczeństwa, skuteczności, prywatności, a nawet tego, czy uda się nawiązać „prawdziwą” relację przez kamerę. Takie obawy są normalne, zwłaszcza jeśli ktoś nigdy nie miał do czynienia z teleporadami. Możemy się zastanawiać, czy bez kontaktu bezpośredniego można zbudować autentyczną więź terapeutyczną, czy nasze emocje zostaną odpowiednio zauważone. Psychicznie barierą bywa też przekonanie, że „moja sprawa jest zbyt poważna na internet” albo przeciwnie – „nie chcę robić dramatu, nie pójdę do gabinetu, a przez internet to pewnie nie działa”. Te myśli mogą skutecznie zniechęcać do sięgnięcia po pomoc.

Warto uświadomić sobie, że znaczna część tych barier wynika z braku doświadczenia. Gdy nie znamy czegoś, automatycznie podchodzimy z rezerwą. Tutaj pomocna bywa psychoedukacja – takie artykuły jak ten, historie innych pacjentów czy informacje od specjalistów, które rozwiewają mity. Na przykład obawa „nie zbuduję relacji z terapeutą online” mija, gdy dowiadujemy się, że badania pokazują silny sojusz terapeutyczny także w e-terapii. Albo lęk „to nie będzie poufne” ustępuje, gdy terapeuta wyjaśni, jak dba o szyfrowanie połączeń i że obowiązuje go taka sama tajemnica jak w gabinecie.

Bariery techniczne to kolejny aspekt. Ktoś może nie mieć pewności, czy jego komputer udźwignie wideorozmowę, czy potrafi zainstalować odpowiedni program. Może brakować prywatnej przestrzeni w domu – np. osoba mieszka w kawalerce z rodziną i nie wie, jak zapewnić sobie ciszę. Takie przeszkody bywają realne, ale z większością można sobie poradzić. Ważne, by nie rezygnować pochopnie – zazwyczaj przy odrobinie kreatywności da się pokonać te przeszkody. Optymalizacja czasu i inne zalety wynagradzają ten wysiłek.

Część osób ma też barierę mentalną związaną z nawykami: przywykliśmy, że pomocy psychologicznej szuka się w poradni, a nie w sieci. Warto jednak spojrzeć na psychoterapię online jak na każde inne wsparcie psychologiczne – to nadal spotkanie z życzliwym, profesjonalnym człowiekiem, tylko poprzez ekran. W czasach, gdy robimy zakupy, uczymy się i pracujemy zdalnie, także pomoc terapeutyczna przeniosła się do internetu. Pandemia COVID-19 mocno przyspieszyła tę zmianę – dziś terapia online jest już powszechna i korzystają z niej tysiące osób. Świadomość, że nie jesteśmy wyjątkiem (skoro inni dali radę, to ja też mogę spróbować), również pomaga przełamać opór.

Anonimowość i prywatność – psychoterapia online vs. stacjonarna

Kwestie anonimowości i prywatności są ważne dla osób rozważających terapię. Wiele osób ceni dyskrecję i chce, by fakt korzystania z pomocy pozostał ich prywatną sprawą. Porównajmy, jak to wygląda w terapii online i stacjonarnej.

Psychoterapia online zapewnia wysoki poziom prywatności, choć w nieco inny sposób niż terapia stacjonarna. Przede wszystkim, pacjent uczestniczy w sesji z wybranego przez siebie miejsca – może to być domowe zacisze, oddzielny pokój, a nawet biuro zamknięte na czas rozmowy. Pacjent ma kontrolę nad otoczeniem. Nie ma ryzyka, że ktoś niepożądany zobaczy go wchodzącego do poradni psychologicznej lub że spotka znajomego przed budynkiem. Dla osób, którym zależy na anonimowości, to duży plus. Czują, że korzystają z terapii incognito – nikt postronny nie musi o tym wiedzieć.

Podczas sesji online prywatność rozmowy chroniona jest przez szereg zabezpieczeń technicznych. Terapeuci korzystają z renomowanych platform do wideorozmów, które szyfrują połączenia. Oznacza to, że rozmowa nie jest dostępna dla osób trzecich. Oczywiście ważne jest, by uczestnik terapii także zadbał o prywatność po swojej stronie: najlepiej używać własnego sprzętu, unikać otwartych sieci Wi-Fi i przede wszystkim upewnić się, że nikt z domowników nie słyszy przebiegu sesji (np. zamknąć drzwi, użyć słuchawek). Poczucie bezpieczeństwa w trakcie terapii online w dużej mierze zależy od tego, czy mamy spokojne miejsce do rozmowy. Jeśli o to zadbamy, prywatność będzie na bardzo wysokim poziomie – często nawet wyższym niż stacjonarna, gdzie czasem w poczekalni mijają się osoby poszukujące pomocy.

W terapii stacjonarnej prywatność również jest standardem – psycholog prowadzi rozmowę w dźwiękoszczelnym gabinecie, a wszystkie informacje są objęte tajemnicą zawodową. Jednak pewne aspekty anonimowości mogą być mniejsze: np. rejestrując się w przychodni, zostawiamy swoje dane w recepcji, możemy spotkać innych ludzi w poczekalni. W małych społecznościach pojawia się obawa: „co, jeśli ktoś zobaczy, że idę do psychologa?”. Zdalna terapia eliminuje ten problem, bo terapia online jest prywatna i niewidoczna dla otoczenia.

Z drugiej strony, niektóre osoby czują większą poufność i bezpieczeństwo w formalnym otoczeniu gabinetu – wiedzą, że gabinet to neutralne terytorium terapeuty, gdzie nikt im nie przerwie i nic nie zakłóci rozmowy. W domu zawsze istnieje minimalne ryzyko, że ktoś zapuka do drzwi lub za oknem zacznie wiercić sąsiad. To może budzić niepokój o prywatność. Jednak i na to są sposoby: wielu pacjentów zakłada słuchawki (wtedy nawet jak ktoś przypadkiem usłyszy fragmenty odpowiedzi pacjenta, to nie słyszy, co mówi terapeuta), wywiesza kartkę „nie przeszkadzać” czy informuje rodzinę, by przez godzinę zachowała ciszę.

Jeśli chodzi o anonimowość, warto wspomnieć, że w terapii – niezależnie od formy – pacjent zawsze przedstawia się terapeucie. Nie jest to anonimowy chat z przypadkową osobą, tylko proces terapeutyczny prowadzony przez profesjonalistę, który ma obowiązek znać podstawowe dane pacjenta (choćby dla bezpieczeństwa). Jednak ta informacja pozostaje między nimi. Terapeuta online, tak jak każdy psycholog, prowadzi dokumentację, ale często cyfrową i równie zabezpieczoną hasłami. W gabinecie dokumentacja jest papierowa, zamknięta w szafie – w obu przypadkach obowiązują ścisłe zasady ochrony danych.

Psychoterapia online, podobnie jak tradycyjna, podlega tym samym standardom etycznym i prawnym dotyczącym poufności. Możemy więc zaufać, że nasze słowa zostaną między nami a specjalistą. Wybierając terapię, warto kierować się tym, gdzie my czujemy się bardziej komfortowo zwierzać – niektórzy wolą ekran jako dodatkową „tarczę” intymności, inni potrzebują spojrzenia prosto w oczy drugiej osoby. Najważniejsze, że dziś mamy wybór. Bez względu na formę – online czy w gabinecie – chodzi przecież o to samo: o poprawę zdrowia psychicznego, lepsze samopoczucie i rozwiązanie dręczących problemów. Teraz tę pomoc mamy na wyciągnięcie ręki, dosłownie na kliknięcie, co umożliwia skorzystanie z terapii wszystkim potrzebującym, bez względu na okoliczności.

Podsumowanie

Psychoterapia online to nowoczesna i wygodna forma terapii, która jest tak samo skuteczna jak tradycyjne spotkania. Ma wiele zalet – łatwy dostęp do specjalistów, wygodę i oszczędność czasu, większą anonimowość – a jej wady, takie jak brak kontaktu bezpośredniego czy ryzyko problemów technicznych, można w dużej mierze przezwyciężyć. Pacjenci korzystający z tej formy pomocy psychologicznej zazwyczaj są zadowoleni z efektów, a liczne badania potwierdzają, że online jest tak samo efektywnie, jak w kontakcie twarzą w twarz. Jeśli zastanawiasz się nad terapią, ale wahasz się między online a stacjonarną – rozważ swoje potrzeby i możliwości. Najważniejsze to zrobić pierwszy krok i sięgnąć po pomoc. Dzięki terapii online możesz to zrobić bez wychodzenia z domu, otrzymując profesjonalne wsparcie wtedy, gdy tego najbardziej potrzebujesz.